National Geographic 2024-yilning eng yaxshi fotosuratlarini e'lon qildi
“National Geographic” jurnali butun dunyo boʻyicha 2024-yilning eng yaxshi fotosuratlarini taqdim etdi. Ushbu 20 ta rasm 2,3 million kadr orasidan tanlab olingan. Quyida har bir suratni izohi bilan keltiramiz.
Shoʻngʻish (Antarktika)
Yosh imperator pingvini ilk marta suzish uchun 50 futlik muzlikdan sakramoqda. Pingvinlar odatda past dengiz muzlarida ko‘payadi, ammo ba’zi koloniyalar yuqoriroq va doimiy muzliklarda ham topilgan, bu xatti-harakatlar iqlim o‘zgarishi bilan bogʻliq bo‘lishi mumkin. Bir oy oldin ota-onasidan ayrilgan pingvinchalar o‘zlarini boqishlari va dengizda ov qilish orqali oziq-ovqat topishlari kerak.
Fotograf: Berti Gregori
Toʻliq yurak tutilishi (Arkanzas, AQSh)
8-aprel kuni Shimoliy Amerika bo‘ylab Meksikadan Kanadagacha to‘liq quyosh tutilishi kuzatildi. Tutilish yo‘lida joylashgan bu janubiy shahar “Quyosh tutilishida turmush qurish” tadbirini o‘tkazdi. Bu yerda yuzdan ortiq juftlik, jumladan, Nikolas Blekvell va Keti Baukom (chapda, farzandlari bilan) nikohdan o‘tdi. Nikoh marosimidan so‘ng to‘y mehmonlari to‘rt daqiqalik mo‘jizaviy hodisani tomosha qilishdi.
Fotograf: Aoran Hyu
Tabiat qoʻynida tushlik (Texas, AQSh)
Texas janubidagi Frio Bat g‘ori bahor va yoz oylarida 10 millionga yaqin meksikalik erkin dumli ko‘rshapalaklarning uyidir. Aksariyat kechalarda quyosh botishiga yaqin ko‘rshapalaklar asosan kapalaklar bilan oziqlanish uchun muvofiqlashtirilgan oqimda uchib chiqadi. “10 daqiqada tugaydi, deb o‘ylaysiz, lekin ularning parvoz ikki soat davom etadi”, deydi fotograf.
Fotograf: Babak Tafreshi
Karkidonlar uchun yangi umid (Nanyuki, Keniya)
Olim sun’iy urug‘lantirish usuli bilan homilador qilingan karkidonning 70 kunlik homilasini qo‘lida ushlab turibdi.
Fotograf: Ami Vital
Atom oqibatlari (Chacha, Hindiston)
Chinki Shukla qariyb o‘n yildan beri Hindiston 1974 va 1998-yillarda o‘tkazgan yer osti yadro sinovlarining ta’sirini hujjatlashtirib kelmoqda. Opa-singil Shaxida, Sabira va Kammo Xotun 90-yillardagi portlashlar yuz berganda uylarida ovqat tayyorlayotgan edilar. Bugun ular yaqin atrofdagi dalalarda kunlik ishchi sifatida oilalarini ta’minlamoqdalar. Ular musulmon e’tiqodiga mansub bo‘lganlari sababli, suratga tushish uchun yuzlarini ro‘mollari bilan yopishni ma’qul ko‘rdilar.
Fotograf: Chinki Shukla
Quyoshdan olinadigan suyuq yoqilg‘i (Yulix, Germaniya)
Quyosh nuri, suv va karbonat angidriddan tayyorlangan bu quyosh sintetik suyuqligi qazilma yoqilg‘ilar o‘rnini egallash imkoniyatiga ega. U yuk mashinalari, kemalar va samolyotlarni qayta jihozlamasdan harakatga keltirish uchun ishlatilishi mumkin. Iyun oyida Shveysariyaning Synhelion kompaniyasi bu energiya muqobilini ishlab chiqaradigan dunyodagi birinchi sanoat ko‘lamidagi zavodini ishga tushirdi.
Fotograf: Devid Monteleon
Koʻp asrlik muhabbat qoʻshigʻi (Illinoys, AQSh)
Davriy chigirtkalar 13 yoki 17 yil davomida yer ostida yashaydi va faqat ko‘payish uchun yuzaga chiqadi. O‘tgan yilning may va iyun oylarida, 221 yil ichida birinchi marta, 17 yillik siklga ega bo‘lgan XIII avlod va 13 yillik siklga ega bo‘lgan XIX avlod bir vaqtning o‘zida, mos ravishda AQShning Midwest va janubi-sharqiy hududlarida paydo bo‘ldi. Ular juftlashish uchun chaqirganlarida, havoni o‘zlarining titrashli ovozlari bilan to‘ldirdilar.
Fotograf: Jon Stenmeyer
Imperiya boshpanasi (Siva, Misr)
Siva oazisi Misrning g‘arbiy cho‘lida joylashgan bo‘lib, uning qumtepalari sayyohlarni oʻziga jalb qiladi. Ammo o‘lik palmalar tanazzulga uchragan ekotizimdan darak beradi.
Fotograf: Muhammad Kilito
Chuqur bilim (Nguniye, Gabon)
Bongolo g‘orida tadqiqotchilar — ularga ko‘rshapalak ham qo‘shilgan holda — minglab yillar davomida g‘or tubiga tomchilab tushgan suvdan hosil bo‘lgan kalsiy karbonat tuzilmalari, ya’ni stalagmitlarni tahlil qilish orqali o‘tmishdagi yog‘ingarchilik tarixini yaratmoqda. G‘arbiy Afrika paleoiqlim loyihasining maqsadi butun mintaqa bo‘ylab qishloq xo‘jaligiga tahdid solayotgan iqlim xavflarini tushunishdan iborat.
Fotograf: Robbi Shon
Uy (Arizona, AQSh)
Ara to‘tiqushlari juda ijtimoiy qushlar bo‘lib, o‘rtacha 40−60 yil umr ko‘radi va ko‘pincha asirlikda stress holatini namoyon etadi. Bu ularni saqlash qiyin bo‘lgan uy hayvonlariga aylantiradi, shuning uchun ko‘pchiligi 800 ta turli xil to‘tiqushlar, jumladan ara to‘tiqushlariga doimiy g‘amxo‘rlik ko‘rsatadigan Oasis qo‘riqxonasiga tushib qoladi. Bu yerda qo‘riqxona rahbari Janet Trumbule ularni sevimli taomi bo‘lmish yong‘oq bilan pastga tushishga undaydi.
Fotograf: Kristi Hemm Klok
Choʻponlikning oʻzgarishi (Kocheneshti, Ruminiya)
Oila a’zolari bir asrdan beri dehqonchilik bilan shug‘ullanib kelgan Konstantin Dancilă an’anaviy qo‘y teri po‘stinida atrof-muhitda sezilarli o‘zgarishlarni ko‘rdi va bu uni dehqonchilik amaliyotini moslashtirishga undadi. Qishda daryolarni ta’minlash uchun qor kam bo‘lgani sababli, vodiyda o‘tlar tanqis bo‘lib qoldi, shuning uchun u suruvini yuqoriga, Alp o‘tloqlariga haydaydi.
Fotograf: Jasper Dast
Qochqin qora yoʻlbars kuzatuvi (Odisha, Hindiston)
Birlashtirilgan chiziqlari bilan mashhur bo‘lgan qora yo‘lbars Similipal yo‘lbars qo‘riqxonasida (yuqorida) saqlanadi. Prasenjit Yadav kamera tuzog‘ini (pastda) sinab ko‘rish uchun hayvon tusiga kirib olgan.
Fotograf: Prasenjit Yadav
Diniy e’tiqodlar birlashadigan joy (Pomir, Tojikiston)
Animizm, zardushtiylik va buddizmning boy tarixiga ega bo‘lgan bu hududdagi ziyoratgoh mahalliy vaxilik xalqi tomonidan saqlanib kelinadi. Ular ismoiliy musulmonlardir. Bir necha yil oldin ziyoratgoh qabri ustiga qulab tushgan daraxt, odatga ko‘ra, o‘z joyida qoldirilgan. Qabr tog‘ echkisi va qo‘y shoxlari bilan bezatilgan.
Fotograf: Metyu Paliy
Portlash (Antigua, Gvatemala)
Olovli vulqon 2002-yildan beri doimiy ravishda otiladi. Uxlayotgan egizak “Acatenango” vulqoni bo‘ylab bir kunlik sayr va vodiy bo‘ylab otashli tizmalardan manzarali sayohatlar tashkil etiladi. Portlash kuniga bir necha marta sodir bo‘lishi mumkin.
Fotograf: Piter Fisher
Urugʻlantirish (Britaniya Kolumbiyasi, Kanada)
Vankuver oroli qirg‘oqlarida har bahor Tinch okeani seld baligʻi uvildiriq sochadi. Urg‘ochilari har biri 20 000 tagacha tuxum qo‘yadi, so‘ngra erkak baliqlar milt (urug‘) chiqaradi. Bu hodisa odatda bir kundan kam davom etadigan ko‘zga ko‘rinarli manzarani hosil qiladi va bu dengiz arsloni kabi boshqa hayvonlar uchun qadrli ozuqa manbaini ta’minlaydi.
Fotograf: Rayan Tidman
Xavfli chorrahalar (Sioma, Zambiya)
Zambiyada serqatnov yo‘l yoqasida o‘lik fil yotibdi.
Fotograf: Jasper Dast
Kichik muvaffaqiyat (Konstans, Germaniya)
Fotograf Ingo Arnd Konstanz universiteti bilan hamkorlikda odatda o‘rmon tepaliklarida yashiringan yog‘och chumolilarning naslchilik xatti-harakatlarini ko‘rish uchun uya qurdi. Arndt koloniya ishchi ayollari tuxumlarni tozalayotganini, lichinkalar pillalarni aylantirayotganini va ishchilar ularni kesishga yordam berishdan oldin pastki jag‘lari bilan pillalarni ochayotganini kuzatdi.
Fotograf: Ingo Arnd
Petal Pusherlar (Marokash)
Har bahor Marokashda atirgul hosilini nishonlash festivali o‘tkaziladi. Asosan ayollardan iborat terimchilar, gullar ochilmasdan va hidi taralmasdan oldin, erta tongda ularning g‘unchalarini terib olishadi. So‘ngra g‘unchalar qo‘lda saralanadi. Eng sifatlilari atirgul moyi va atirgul suviga aylantiriladi; qolganlari esa choy yoki gulchambarlar uchun quritiladi.
Fotograf: Rena Efendi
Suvlar toʻqnashganda (Florida, AQSh)
Tong yorishishi bilanoq, Floridadagi minglab chuchuk suv manbalaridan biri bo‘lgan Fanning bulog‘i bilan qoramtir, tanin moddasiga boy Suanni daryosi o‘rtasida snuk va mullet baliqlari o‘ynoqlab suzardi. Qishning oxiridagi toshqin natijasida, buloqni daryo bilan bog‘lovchi kanaldagi iliq suv ostiga sovuqroq va zichroq daryo suvi kirib borgan edi.
Fotogtaf: Jeyson Gulley