"Klyukva sharbati" seriali nima uchun xitga aylandi: ikki madaniyat to‘qnashuv yoqasida

2022-yildan keyin ekranlarga chiqqan ko‘plab turk seriallarining syujeti asta-sekin ikki sevishgan juftlikning birlashish yo‘lida turli to‘siqlarni yengib o‘tishi haqidagi an’anaviy hikoyadan uzoqlashmoqda. Bugungi kunda tomoshabinlarga yaqin va tushunarli bo‘lgan ijtimoiy muammolarga ko‘proq e’tibor qaratilmoqda. Aynan shu mavzu atrofida aksariyat yangi turk seriallarining voqealari qurilmoqda. Quvonarlisi shuki, mualliflar asta-sekin ijobiy qahramonlarni ideallashtirish va “yaxshilik bilan yomonlik"ni keskin qarama-qarshi qo‘yishdan voz kechmoqdalar. Tendensiya haqiqiy hayotni barcha qirralari va har birining o‘z haqiqati bo‘lgan qahramonlari bilan ko‘rsatishga yo‘naltirilmoqda.

Albatta, grotesk va badiiy to‘qima unsurlari avvalgidek uchraydi, lekin ular real voqealar bilan uyg‘unlashadi. Ba’zi ijodkorlar asl voqealarni asos qilib olishadi. Masalan, hozirgi kunda eng mashhur turk seriallaridan biri bo‘lgan “Klyukva sharbati” haqiqiy voqealarga asoslangani har bir qismning boshlanishida ta’kidlanadi.

“Tong qushi” va “Qizil g‘unchalar” seriallarining ijodkorlari tomonidan yaratilgan bu serial 2022-yil oktyabrida efirga chiqdi va uning premyerasi boshqa bir hit — “Qoʻrgʻon sirlari” serialining namoyishi boshlanishi bilan bir vaqtga to‘g‘ri keldi. Kuchli raqobatga qaramasdan, “Klyukva sharbati” hayotga turlicha qarashga ega bo‘lgan ikki oila tarixi bir-biri bilan chambarchas bog‘langan syujeti tufayli tez orada o‘z tomoshabinlarini topdi.

Nega serial bunday nomga ega?

Turkiyada “Qon oqib turishiga qaramay, bu klyukva sharbati deb aytishda davom etish” degan she’riy ibora bor. “Muammolar va qiyinchiliklar koʻp boʻlsa ham, hammasi joyida boʻlgandek oʻzingizni tutish” singari oddiy ma’noga ega. Birinchi qismda Sonmez bu so‘zlarni o‘z his-tuyg‘ularini ichiga yashirishga odatlangan Kivildjimga nisbatan aytadi.

Syujet

Maktab direktori, zamonaviy va muvaffaqiyatli ayol Kiviljim eri bilan ajrashgandan so‘ng, ikki qizini o‘zi ishongan qadriyatlar asosida tarbiyaladi. Uning kichik qizi Chimen hali o‘rta maktabda o‘qiyapti, katta qizi Doa esa universitetda stomatologiya yo‘nalishida tahsil olmoqda. Kiviljimning yagona orzusi — farzandlarining kelajakda muvaffaqiyatli va baxtli ekanligini ko‘rish.

Ammo shunday payt keladiki, u Doaning homilador bo‘lib, universitetning birinchi kursidayoq o‘z yigitiga turmushga chiqayotganidan ko‘ngli qoladi va qizining qaynota-qaynonasi bilan tanishganda hayotidagi eng kuchli zarba oladi. Doaning eri Fotihning oilasi an’anaviy qarashlarga ega ekan. Kiviljim qizining hayotga bunday turlicha qarashlar bo‘lgan oilada yashay olmasligini o‘ylaydi. Doa esa ularning sevgisi har qanday kelishmovchilikni yengib o‘tishiga ishonadi. Shu bilan voqealar rivoji boshlanadi.

“Klyukva sharbati” seriali boshqa seriallardan nimasi bilan ajralib turadi?

Birinchidan, bu syujet rivojlanishining tezligi. “Klyukva sharbati"da har bir epizod oddiy hayotiy voqealarga to‘la. Bu yerdagi qahramonlar oddiyroq va bir joyda turib qolmaydilar — ular xatolar qiladilar, ulardan saboq oladilar, va bu ularni yanada jonliroq qiladi. Ularning hayot yo‘llari serial davomida yetarlicha dinamik tarzda rivojlanib boradi. Agar qahramon o‘z ahamiyatini yo‘qotsa yoki tomoshabin uni kuzatishdan zeriksa, ssenariy mualliflari uni chiqarib yuboradilar. Shu tariqa, uchinchi mavsumga kelib, ikkinchi darajali qahramonlarning deyarli yarmi serialni tark etgan.

Ikkinchidan, serial haqiqiy hayotga e’tibor qaratishi bilan ajralib turadi. Bu yerda oddiy odamlar o‘z muammolari va tashvishlari bilan tasvirlangan. Ba’zida biroz bo‘rttirilgan bo‘lsa-da, biz tushunib turibmizki, bu hujjatli film emas, balki serialdir.

Albatta, kamchiliklar ham yo‘q emas: ba’zi qismlarda voqealar rivoji biroz zerikarli, qahramonlar o‘rtasidagi munosabatlar esa sun’iyroq tuyuladi. Biroq bu holat hikoyaning umumiy ta’sirchanligini va personajlarning yorqinligini kamaytirmaydi.

Kuchli ayol obrazlari

“Klyukva sharbati” ko‘plab turk seriallaridan ayol obrazlarining mahorat bilan tasvirlanishi bilan ajralib turadi. Ular kuchli, ziddiyatli, ko‘pincha yaqinlari uchun o‘zlarini qurbon qilishga tayyor, ammo shu bilan birga erkaklar soyasida qolmaydilar. Misol uchun, Kivildjim mustaqil va muvaffaqiyatli ayol, biroq uning shaxsiy hayotidagi qarorlari ko‘pincha onalik tuyg‘ulari ta’sirida qabul qilinadi.

Serialning asosiy voqealaridan biri Fotihning singlisi Nursemaning taqdiri bo‘lib, u tomoshabinlarda kuchli his-tuyg‘ular uyg‘otdi. Dastlab Nursema kamgap va itoatkor qiz sifatida tasvirlangan, ko‘pchilik u Doa bilan ziddiyatga kirishadi va onasi Pembaning hiylalariga ergashadi deb o‘ylagan edi. Biroq muayyan paytda u oiladagi zo‘ravonlikka qarshi isyon ko‘tarib chiqadi. Uni majburlab turmushga berganlarida, kuyovi birinchi kuniyoq uni derazadan itarib yuboradi va u kasalxonaga tushadi. Kuyovning ota-onasi bu voqeani yashirmoqchi bo‘lishadi, ammo Doa uni kasalxonadan qutqaradi. Shunda bosiq Nursema har ikki tomonni kechki ovqatga to‘playdi va u yerda hissiyotga berilib, lekin qat’iyat bilan boshidan o‘tganlarni so‘zlab beradi.

Uning isyoni ayollar kuchi va o‘z huquqlari uchun kurashning haqiqiy ramziga aylandi. Bu sahna ko‘plab tomoshabinlarga kuchli ta’sir ko‘rsatdi va ijtimoiy tarmoqlarda eng ko‘p muhokama qilingan lavhalardan biriga aylandi.

Serial mavzudan chetga chiqqanda

Barcha ijobiy tomonlariga qaramay, serial ba’zan e’tiborini yo‘qotadi. So‘nggi vaqtlarda, ayniqsa, ssenariy qahramonlar o‘rtasidagi munosabatlarga tobora ko‘proq e’tibor qaratayotgani sezilmoqda, bu esa uni dastlabki madaniy ziddiyat mavzusidan biroz uzoqlashtirdi. Ba’zi sahnalar hatto oddiy sevgi dramalariga o‘xshab ketmoqda, bu esa “Klyukva sharbati"ni ijtimoiy o‘tkirligi uchun qadrlagan tomoshabinlarni chetlatishi mumkin. Bu holatlar serial yaratuvchilari reytingni saqlab qolish uchun chuqurlikni yo‘qotib, keng auditoriyaga yoqishga urinayotgandek taassurot qoldirish ehtimoli bor.

Biroq, ushbu kamchiliklarga qaramay, “Klyukva sharbati” zamonaviy turk kinoindustriyasidagi eng ko‘p muhokama qilinadigan va ahamiyatli seriallardan biri bo‘lib qolmoqda. U ekranda kam yoritiladigan mavzularni ko‘tarishdan cho‘chimaydi va buni osonlikcha hamdardlik uyg‘otadigan qahramonlar orqali amalga oshiradi.