Ghibli uslubidagi suratlar: yangi san'at turi yoki navbatdagi xavf?

Ijtimoiy tarmoqlar Ghibli studiyasi multfilmlari uslubidagi rasmlar bilan toʻldi. Ularni OpenAI’ning yangi rasm generatori yaratmoqda. Biroq Miyazakaning o‘ziga ular yoqmasligi mumkin deya taxmin qilinmoqda.

Umuman olganda, yangi tizim boʻyicha ko‘plab savollar mavjud. “Meduza” nashrida internetdagi ushbu yangi fenomen haqida maqola e’lon qilindi. Afisha.uz uni oʻzbek tilida havola etadi.

2025-yil 25-mart kuni OpenAI kompaniyasi ilg‘or tasvir generatorini to‘g‘ridan-to‘g‘ri GPT-4o modeliga joylashtirganini e’lon qildi. Bungacha tizim o‘zining boshqa DALL-E sun’iy intellekt modeliga tegishli so‘rovlarni qayta yo‘naltirayotgandi. Foydalanuvchilar tez orada GPT-4o yordamida nafaqat so‘rov bo‘yicha tasvirlarni yaratish, balki fotosuratlarni ma’lum bir uslubda qayta ishlash mumkinligini aniqladi.

Masalan, ularni Yaponiyaning Ghibli studiyasi multfilmlaridagi kadrlarga o‘xshatish mumkin. Hozirda eng ko‘p yaratilgan rasmlar aynan anime uslubida. Shu bilan birga, kompaniya o‘zining sun’iy intellekt modelini aynan qanday ma’lumotlarga o‘rgatganini oshkor qilmadi. Shu sababli, neyron tarmoqlar mualliflik huquqi bilan himoyalangan ishlardan foydalanishi masalasi yana bir bor ko‘tarildi.

Anonsda OpenAI yangi vositaning amaliy foydasini ta’kidlaydi. Ishlab chiquvchilarning so‘zlariga ko‘ra, endi sun’iy intellekt nafaqat mavzuli illyustratsiyalarni yaratishi, balki foydalanuvchilarning ko‘plab istaklarini hisobga olishi va tasvirga qo‘shimcha ma’no berishi mumkin. Bundan tashqari, GPT-4o tasvirga aniq matn qo‘shishi (masalan, futbolkalar, yo‘l belgilaridagi yozuvlar) mumkin, bu esa uni yanada realroq va ma’noliroq qiladi.

Yangi instrumentni qo‘llash usullari haqiqatan ham ko‘p. Masalan, foydalanuvchilar allaqachon uning yordamida stikerlar, YouTube video muqovalari, reklama posterlari va sayt maketlarini yaratmoqda. Bundan tashqari, GPT-4o oddiy tasvirlarni qayta ishlashni ham uddalaydi. Fotosuratdan ortiqcha elementlarni olib tashlaydi (yoki, aksincha, yangi narsa qo‘shadi), shuningdek, rasmning alohida qismlarini tahrirlaydi.

Ammo ijtimoiy tarmoqlarda OpenAI chatboti endi bajara oladigan boshqa funksiya, ya’ni fotosuratlarni stilizatsiya qilish funksiyasi paydo bo‘ldi. Natijada ular Yaponiyaning Ghibli animatsion studiyasi multfilmlaridagi kadrlarga o‘xshab qoladi. Bir kun ichida foydalanuvchilar yuzlab shunga o‘xshash tasvirlarni yaratdi. Odamlar shaxsiy arxivlardagi fotosuratlar hamda filmlardagi kadrlar dan tortib mashhur odamlar va memlargacha bo‘lgan hamma narsani sun’iy intellektga topshirdi.

Memga aylangan Olimpiada sovrindori, turkiyalik Yusuf Dikech

Sportchining sun’iy intellekt tomonidan qayta ishlangan surati

Hayao Miyazakining anime stili eng mashhuri boʻlsa-da, GPT-4o bajara oladigan yagona narsa emas. Masalan, tizim tasvirni Pixar multfilmi, “South Park” animatsion seriali yoki “Mappetlar” shousi kadrlariga o‘xshatib moslashtirishi mumkin. Donald Tramp va Vladimir Zelenskiy muzokaralaridan olingan suratlar aynan shu uslublarda qayta ishladi.

Yangi funksiyaga talab shu qadar koʻpaydiki, hatto OpenAI pullik obunasi bo‘lmagan foydalanuvchilar uchun funksiyani ishga tushirishni kechiktirishga majbur bo‘ldi (bu funksiya 1-apreldan boshlab ishga tushdi). Shu bilan birga, kompaniya rahbari Sem Altman X (sobiq Twitter) ijtimoiy tarmogʻidagi avatarini shunday Ghibli multfilmi qahramoni koʻrinishidagi rasmga o‘zgartirib, virusli trendni qo‘llab-quvvatladi. Hatto raqobatchi Grok chatbotiga egalik qiluvchi Ilon Mask ham ommaviy trenddan chetda qolmadi va so‘nggi yillarda OpenAI’ni tez-tez tanqid qilayotgan bo‘lsa ham undan DOGE’ni reklama qilishda foydalandi.

Shu bilan birga, boshidanoq deyarli hech qanday cheklovlarga ega bo‘lmagan Grok ham, garchi sezilarli darajada yomonroq bo‘lsa-da, tasvirlarni bunday qayta ishlashni uddalaydi. Ghibli studiyasining uslubi aniq, ammo sun’iy intellekt endi Tramp va Zelenskiyni “Janubiy bog‘” qahramonlariga aylantira olmaydi.

Sun’iy intellektning yangi imkoniyatlari zamonaviy modellar qanday materiallar asosida yaratilishi va odamlar oʻz ijod namunalarini sun’iy intellektdan himoya qilishning usullari bor yoki yo‘qligi haqidagi munozaralarni yana bir bor ko‘tardi. Neal & McDevitt firmasining intellektual mulk masalalari bo‘yicha yuristi Evan Braun hozirda bunday ishlanmalar bilan shug‘ullanuvchi kompaniyalar joylashgan huquqiy “kulrang zona” mavjudligini eslatib o‘tdi. Uning so‘zlariga ko‘ra, OpenAI rasman qonunni buzmaydi, chunki “uslub” tushunchasi mualliflik huquqi bilan himoyalanmagan.

Bunda ma’lum bir mantiq bor, chunki Ghibli multfilmlariga o‘xshash uslubda ishlaydigan boshqa animatorlar ham qonunni buzmaydi. 2016-yilda Oskar mukofotiga nomzod bo‘lgan “Marni xotiralari” animatsion filmi bilan mashhur bo‘lgan yaponiyalik rejissyor Xiromasa Yenebayasi bunga yorqin misol bo‘la oladi. U Ghiblida taxminan 18 yil ishlagan va ko‘plab mashhur animatsion loyihalarni yaratishda ishtirok etgan. Yonebayashi ishdan ketganidan so‘ng, u yangi studiya tarkibida o‘ziga xos uslubda filmlar suratga olishni davom ettirdi. Vizual jihatdan ular Ghibli animelariga juda o‘xshaydi.

Biroq Evan Braunning ta’kidlashicha, OpenAI yaratgan tasvirlarning Hayao Miyazaki multfilmlari bilan qanday qilib bunday o‘xshashligiga erishgani haqidagi savol ochiq qolmoqda. Agar Yonebayasi bu uslubni yillar davomida bevosita studiyada ishlab chiqqan bo‘lsa, sun’iy intellekt, ehtimol, shunchaki boshqalarning ishlari orqali o‘rgatilgan. Yaratilgan rasmlarning sifatini hisobga olgan holda, oʻrgatish jarayonida to‘g‘ridan-to‘g‘ri Ghibli filmlaridagi millionlab kadrlarga ega ma’lumotlar bazasidan foydalanilgan bo‘lishi mumkin.

OpenAI ishlab chiquvchilari yangi rasm generatori qanday ma’lumotlar orqali ishlanganini oshkor qilmayapti. Anonsda ta’kidlanishicha, oʻrgatish “uslublarning ulkan xilma-xilligini aks ettiruvchi” tasvirlarda o‘tkazilgan. OpenAI vakili qo‘shimcha qilishicha, ChatGPT “ayrim tirik rassomlarning uslubini” takrorlamasa-da, chat-botga “kattaroq studiyalar uslublarini” takrorlashga ruxsat berilgan.

Bundan tashqari, san’atshunoslar bunday asarlarning badiiy qiymatiga ham e’tibor qaratmoqda.

Sun’iy intellekt tomonidan yaratilgan tasvirlar, shubhasiz, jiddiy san’atshunoslik tahlilini talab qiladi. Aniqrog‘i, alohida olingan tasvirlarning o‘zi ham emas, balki yaxlit fenomen sifatida. Nima uchun ko‘pchilik sun’iy intellekt rasmlarini ko‘rib, tushkunlikka tushadi? Gap faqat sun’iy intellektning professional rassomlar uchun tug‘diradigan xavflarida emas. San’atda nafaqat his-tuyg‘ularga bevosita yaqin bo‘lgan narsalarni, balki kontekstni ham tushunish lozim.

Bu, ayniqsa, zamonaviy san’at uchun dolzarb, ammo an’anaviy narsalar uchun ham to‘g‘ri keladi. Misol uchun, agar biz batafsil chizilgan rasmni ko‘rsak, aslida uni bizga o‘xshagan odam yaratganini, u ko‘p kuch sarflaganini va ko‘plab kichik ijodiy qarorlar qabul qilganini bilish muhimdir.

Agar suratlar muallif bilan aloqani oʻrnatish imkonini bermasa, quruq detallarining o‘zi hech narsani anglatmaydi. Ehtimol, Miyazaki multfilmlariga taqlid qiluvchi sun’iy intellekt rasmlari orqali, Miyazakiga ko‘proq e’tibor berishni boshlaymiz.

Boshqa tomondan, sun’iy intellekt va san’at haqida gapirganda, shuni yodda tutish kerakki, rassomlar oxir-oqibat kelishib ishlashni o‘rganmagan texnologiya boʻlmagan. Balki sun’iy intellektga bunday yondashuv hali boʻlmagandir. Professional rassomlarning bu sohadagi tajribalari bugungi kunda asosan dekorativ, ko‘ngilochar san’at turlari bo‘yicha ortmoqda. Ammo kino ham, fotografiya ham birdaniga tom ma’nodagi san’atga aylanib, rassomlarning ishini olib qoʻymadi.

Ghibli studiyasi OpenAI’ning yangi ishlanmasiga hozircha munosabat bildirmadi. Biroq jurnalistlarning ma’lum qilishicha, Hayao Miyazaki sun’iy intellekt yordamida yaratilgan asarlarga salbiy munosabatda boʻlgan. 2016-yilda suratga olingan hujjatli filmda rejissyorga sun’iy intellekt yordamida zombi animatsiyasi texnologiyasi ko‘rsatilgan epizod mavjud. Miyazaki unga nafrat bilan munosabatda bo‘lgan va o‘z ishidan hech qachon foydalanmasliklarini talab qilgan.